Wat zijn 'de Gouden Weken' en waarom zijn ze cruciaal in het MBO?

De eerste zes weken van het schooljaar zijn goud waard.
Niet alleen omdat alles nog fris en nieuw is, maar vooral omdat in deze periode de basis wordt gelegd voor de groepssfeer, samenwerking en het leerklimaat. In het MBO, waar klassen vaak een mix zijn van doorstromers, zij-instromers en studenten met uiteenlopende achtergronden, is dit dé periode om te investeren in een veilige en positieve groepscultuur.
Deze periode staat bekend als de Gouden Weken.

Wat zijn de Gouden Weken?

De term verwijst naar de eerste zes weken van het schooljaar waarin de groepsvorming en de onderlinge relaties tussen studenten en docenten worden gevormd.
Het idee komt voort uit de groepsdynamica-theorie van Tuckman (1965), die stelt dat groepen meestal door vier fasen gaan:

1. Forming:  voorzichtig aftasten, beleefdheid, onzekerheid.

2. Storming:  onderlinge spanningen, rolverdeling zoeken, soms conflicten.

3. Norming:  regels en rollen worden duidelijk, meer samenwerking.

4. Performing:  de groep functioneert effectief en zelfstandig.

In de Gouden Weken doorlopen MBO-klassen vaak de eerste drie fasen. Hoe je deze fase begeleidt, bepaalt of de klas een veilige, motiverende plek wordt of juist een bron van spanning.

Waarom zijn de Gouden Weken zo belangrijk in het MBO?

• Hoge instroom en diversiteit: Studenten komen uit verschillende vooropleidingen, culturen en leerstijlen.

• Snel tempo: MBO-trajecten zijn vaak kort; wie geen goede start maakt, haakt sneller af.

• BPV-druk: Studenten hebben al vroeg te maken met stages en praktijkopdrachten; steun van de groep is cruciaal voor zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen.

• Welzijn en veiligheid: Een positief klimaat vergroot betrokkenheid en vermindert stress (Cohen & Wills, 1985).

Praktische tips voor een vliegende start

1. Investeer in kennismaking op meerdere niveaus

• Niet alleen namen leren, maar ook hobby’s, dromen en leerdoelen.

• Laat studenten in tweetallen elkaar interviewen en presenteren.

2. Maak duidelijke, gezamenlijke afspraken

• Stel in de eerste week een klascontract op.

• Laat studenten zelf bijdragen aan gedrags- en omgangsvormen.

3. Wees zichtbaar en voorspelbaar

• Consequent handelen vergroot het gevoel van veiligheid.

• Benoem positief gedrag expliciet.

4. Creëer succeservaringen

• Start met opdrachten die haalbaar maar uitdagend zijn.

• Laat studenten elkaar feedback geven op een respectvolle manier.

5. Werk aan verbinding buiten het lokaal

• Organiseer een kleinschalige activiteit, zoals een praktijkbezoek of lunch.

Valkuilen

• Te veel nadruk op regels zonder relatieopbouw kan weerstand oproepen.

• De storming-fase vermijden in plaats van begeleiden kan leiden tot onderhuidse spanningen die later escaleren.

• Ongelijke aandacht: studenten die in het begin stil zijn, kunnen over het hoofd worden gezien.

Wetenschappelijke onderbouwing

• Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310–357. 

• Tuckman, B. W. (1965). Developmental sequence in small groups. Psychological Bulletin, 63(6), 384–399.

• Wubbels, T., Brekelmans, M., den Brok, P., & van Tartwijk, J. (2006). An interpersonal perspective on classroom management in secondary classrooms in the Netherlands. Journal of Classroom Interaction, 41(2), 1–11.

📌 Tip voor jou als docent: Wil je meer werkvormen en checklists voor de Gouden Weken in het MBO? In mijn volgende blog deel ik 10 werkvormen om van kennismaken naar vertrouwen te gaan.