Potentieel: geen eigenschap, maar ontwikkelruimte
In veel traditionele onderwijscontexten wordt potentieel vaak afgeleid uit prestaties: goede cijfers, foutloze opdrachten of een proactieve houding. Maar ontwikkelingsgericht opleiden vraagt om een ander perspectief. Potentieel is geen vaststaande eigenschap, maar een indicatie van wat een student kan bereiken met de juiste ondersteuning, motivatie en omgeving (Dweck, 2006; Hattie, 2009).
Carol Dweck introduceerde het begrip growth mindset: de overtuiging dat capaciteiten ontwikkelbaar zijn door inzet, feedback en oefening. Studenten met een growth mindset tonen meer doorzettingsvermogen, vragen vaker hulp en staan open voor feedback. Dit zijn juist de signalen die je als docent wilt waarnemen als je iemands potentieel inschat.
Let op leerbaarheid, niet op perfectie
John Hattie benadrukt in zijn werk (2012) dat leervermogen en de bereidheid om te leren vaak betere voorspellers zijn van toekomstig succes dan directe prestaties. Studenten die fouten durven maken, feedback verwerken en doelen bijstellen laten daarmee zien dat ze kunnen groeien, ook als hun huidige niveau nog niet hoog is.
Potentieel schuilt dus in:
✔️ Feedback kunnen en willen toepassen
✔️ Eigen gedrag kunnen reflecteren
✔️ Zelf doelen stellen en stappen zetten
✔️ Open staan voor verandering
Dit vraagt van jou als docent om aandacht voor ontwikkelgedrag in plaats van alleen output.
De kracht van observatie over tijd
Een momentopname zegt weinig. Een student die vandaag stil is, kan morgen schitteren in een andere context. Daarom is het essentieel om gedragspatronen over tijd te observeren:
Neemt de student initiatief, of wacht hij af?
Wordt feedback verwerkt, of blijft het oppervlakkig?
Wordt het reflectieproces actiever of dieper?
Deze observaties kun je vastleggen in een groeikaart of rubric. Ontwikkelingsgerichte rubrics helpen je om objectiever en samenhangender te kijken naar persoonlijke groei, zonder te vervallen in afvinken of vage indrukken.
Brede dataverzameling: kijk samen
Inschatten van potentieel hoeft geen solotaak te zijn. Bespreek je observaties met:
Praktijkopleiders
Stagebegeleiders
Collega’s binnen het team
De student zelf!
Een studentbespreking vanuit ontwikkelingsgerichte kaders kan helpen om verschillende perspectieven op groei bij elkaar te brengen. Niet om te oordelen, maar om scherp te krijgen: waar ligt de ontwikkelruimte, en wat heeft deze student nodig?
Geef ruimte aan motivatie en betekenis
Potentieel komt vaak pas tot bloei in een context die aansluit bij iemands motivatie. Vraag dus: waar raakt dit jouw student? Wat geeft energie, waar zit nieuwsgierigheid, wanneer zie je betrokkenheid?
Door als docent pedagogische ruimte te creëren, geef je de student toestemming om te oefenen, fouten te maken én te groeien. Dit vraagt om vertrouwen en een veilige leeromgeving; de fundering van pedagogisch handelen.
Reactie plaatsen
Reacties