Verzuim is een complex en veelvoorkomend probleem in het mbo. Niet alleen kan het leiden tot leerachterstanden; langdurig verzuim, zowel geoorloofd als ongeoorloofd, hangt vaak samen met lagere mentale gezondheid . Hoe kunnen we in het mbo verzuim effectief tegengaan en hoe past dat binnen een ontwikkelingsgerichte aanpak?
Wat weten we uit onderzoek?
Medisch verzuim vraagt systematische aanpak
De MASS-interventie in het voortgezet onderwijs laat zien hoe een structurele benadering werkt: studenten met minstens 4 verzuimeriodes in 12 weken of 6 aaneengesloten dagen worden persoonlijk benaderd, samen met ouders en schoolcontactpersoon. Na 12 maanden daalde het gemiddelde aantal verzuimdagen van 8,5 naar 4,9 dagen. Dat is significant beter dan bij standaardbeleid.
Verzuim beïnvloedt welzijn
Uit Nederlands onderzoek blijkt dat mbo-studenten met vijf dagen of meer ziekteverzuim in acht weken een significant lagere mentale en fysieke health-related quality of life (HRQOL) rapporteren . Ook vaker spijbelen hangt samen met slechter welzijn.
Geoorloofd vs. ongeoorloofd verzuim
Hoewel geoorloofd verzuim (zoals ziekte of verlof) minder snel wordt onderzocht dan spijbelen, toont onderzoek aan dat opeenstapeling van beide vormen wél signalerende waarde kan hebben voor uitvalrisico’s . Veel mbo-scholen registreren ziekte- en ongeoorloofd verzuim apart, waardoor samenhang ontbreekt en kwetsbare situaties minder zichtbaar zijn.
Praktische aanpakker voor scholen
Stap 1: Inzicht door registratie
Investeer in een eenduidige en geïntegreerde verzuimregistratie (zie ziekte en spijbelen samen). Zo ontstaat overzicht over patroon, frequentie en combineren van oorzaken .
Stap 2: Persoonlijke benadering volgens MASS
Identificeer studenten met herhaald verzuim en nodig ze vroegtijdig uit voor een gesprek. Toon bezorgdheid, geen controle. Betrek ouders en jeugdhulpverleners; samen maak je een plan om terugkeer naar school mogelijk te maken.
Stap 3: Positieve leeromgeving
Een stimulerend leerklimaat en goede zorgstructuur dragen bij aan aanwezigheid: aandacht voor relatie, heldere communicatie en structuur zijn cruciaal bij risicogroepen.
Stap 4: Verbind verzuim aan ontwikkelingsgerichte begeleiding
Zie verzuim niet als ‘losstaand probleem’, maar als onderdeel van het leerproces. Integreer signalering in jouw groeigerichte lesontwerp en feedbackcultuur. Wat kan de student nodig hebben aan extra begeleiding, reflectie of leerstappen?
Bij ontwikkelingsgericht opleiden hoort dat we niet oordelen, maar interveniëren. Verzuim is geen disciplinevraag maar een groeivraag. Door verzuim vroeg te signaleren en persoonlijk op te volgen, bieden we structuur, zorg en taal voor groei.
Bronnen:
Berenschot & KBA Nijmegen. (2020). Geoorloofd verzuim in het mbo. Geraadpleegd via https://kbanijmegen.nl/publicaties/beroepsonderwijs/geoorloofd-verzuim-in-het-mbo
Bouwmans, C., Zijlstra, W., Koopmanschap, M., & van Exel, J. (2019). Sickness absenteeism and HRQOL in Dutch vocational education students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(17), 3321. https://doi.org/10.3390/ijerph16173321
Kennisrotonde. (2021). Wat zijn effectieve interventies om verzuim in het mbo terug te dringen? Geraadpleegd via https://www.kennisrotonde.nl
Maaskant, A. M., van Rooij, L. R., Hermanns, J. M. A., & Engels, R. C. M. E. (2016). A personalized approach to reduce sickness absence among adolescents: An effect study. BMC Public Health, 16, 800. https://doi.org/10.1186/s12889-016-3718-1
Maastricht University (2021). Towards a better understanding of sickness absence in adolescence. Geraadpleegd via https://cris.maastrichtuniversity.nl
Wij-leren.nl. (z.d.). Effectieve aanpakken voor verzuim in het mbo. Geraadpleegd via https://wij-leren.nl/effectieve-aanpakken-verzuim-mbo.php
Reactie plaatsen
Reacties